Cảnh báo bệnh viêm não Nhật Bản trên trẻ em

1. Viêm não Nhật Bản là bệnh gì?

Viêm não Nhật Bản, hay còn gọi là viêm não B hay viêm não mùa hè, là một bệnh nhiễm trùng cấp tính do một loại virus có ái tính cao với mô não thuộc nhóm B của một dòng virus có tên Arbovirus gây ra. Bệnh được gọi là ‘viêm não Nhật bản” là do được phát hiện lần đầu tiên tại Nhật Bản và bởi một bá sĩ người Nhật.

Viêm não Nhật Bản là một bệnh nặng, tỷ lệ tử vong cao và để lại di chứng cho trẻ. Bệnh có thể gặp ở bất kì đối tượng nào chưa qua tiêm phòng nhưng tới 90% số ca mắc bệnh là trẻ dưới 15 tuổi, trong đó trẻ 2-8 tuổi có nguy cơ mắc là cao nhất. Bệnh thường bùng phát vào mùa hè tầm tháng 5, 6, 7, đó cũng là thời điểm sinh sản mạnh nhất của loại muỗi trung gian lây truyền bệnh.

Theo báo cáo hằng năm, tỷ lệ tử vong của trẻ mắc viêm não Nhật Bản vào khoảng 30%, nếu sống sót thì tỷ lệ để lại di chứng là 1/3-1/2.

Viêm não Nhật Bản là một bệnh nhiễm trùng cấp tính thường gặp ở trẻ nhỏ.

2. Nguyên nhân gây bệnh viêm não Nhật Bản

Nguyên nhân gây bênh viêm não Nhật Bản là do lan truyền từ các ổ chứa virus từ lợn hoặc một số loài chim.

Trung gian truyền bệnh chính là một loại muỗi, được gọi là muỗi Culex. Muỗi Culex gồm 2 loài chính là Culex Vishnui và Culex Tritaeniorhynchus. Loài muỗi này thường sống và đẻ trứng ở các ruộng lúa nước, và thường bay vào nhà hút máu gia súc và người vào lúc chập tối.

Quá trình gây bệnh viêm não Nhật Bản được mô tả như sau: khi loài muỗi Culex hút máu của lợn hoặc một số loài chim có mang virus gây bệnh và sau đó đốt người đồng thời chúng cũng mang virus này truyền sang người. Khi loại virus này vào máu trẻ, chúng sẽ theo máu vào các tế bào thần kinh và sinh sôi nảy nở trong đó. Khi đạt đến một số lượng và mật độ thích hợp, chúng sẽ quay trở lại xâm nhập vào máu và theo máu đến tấn công hệ thần kinh làm cho cơ thể sản sinh ra các chất miễn dịch kháng thể để chống lại sự xâm nhập của chúng, và chính điều này gây ra hiện tượng úng não ở trẻ, bắt đầu xuất hiện triệu chứng của bệnh.

Bệnh viêm não Nhật Bản không lây từ người sang người. Việc ăn uống chung, dùng đồ chung hay tiếp xúc gần gũi không làm lây truyền bệnh.

Vật trung gian truyền bệnh viêm não Nhật Bản là một loại muỗi có tên Culex.

3. Làm sao để phát hiện sớm bệnh viêm não Nhật Bản

Bệnh viêm não Nhật Bản thường diễn biến theo 3 giai đoạn:

- Giai đoạn ủ bệnh:

Chính là giai đoạn virus theo vết muỗi đốt xâm nhập vào máu người lần đầu tiên.

Giai đoạn này thường kéo dài từ 1-6 ngày, đôi khi là 14 ngày. Trẻ trong giai đoạn này thường không có biểu hiện rõ rệt của bệnh, trẻ thường hơi khó chịu, kém ăn, lười chơi và hay quấy khóc.

- Giai đoạn khởi phát:

Đây là giai đoạn virus thoát khỏi sự ngăn cản của màng não, xâm nhập vào não bộ và gây ra những biểu hiện đầu tiên. Biểu hiện của giai đoạn này là:

+ Trẻ sốt cao đột ngột, 39-40^oC.

+ Nhức đầu, quấy khóc, kích thích, kém linh hoạt.

+ Tình trạng buồn nôn, nôn ngày càng tăng.

+ Ngoài ra, trẻ còn có thể bị tiêu chảy, đi ngoài phân lỏng, không nhày.

- Giai đoạn toàn phát:

Đây là giai đoạn virus đã tấn công ồ ạt vào não và gây ra những tổn thương nghiêm trọng trên hệ thần kinh trung ương của trẻ. Trẻ thường có biểu hiện:

+ Các triệu chứng thần kinh ngày một nặng hơn, từ lơ mơ, ngủ gà, li bì đến hôn mê.

+ Thường có co giật.

+ Dấu hiệu màng não: hiện tượng “cứng gáy”, dấu hiệu thân kinh khu trú: liệt nửa người hoặc tứ chi.

+ Trẻ thường có tư thế nằng co quắp, xuất hiện các cơn co thắt, vặn xoắn do tăng trương lực cơ.

+ Có thể có dấu hiệm suy hô hấp, phù phổi cấp hay suy tim (do bác sĩ chuẩn đoán).

Thời khì toàn phát của bện diễn ra rất nhanh do lúc này virus đã xâm nhập vào trong não, không có bất khì rào chắn nào nên chúng phát triển rất nhanh và tàn phá hệ thần kinh trung ương khủng khiếp. Hầu hết trẻ thường tử vong trong vòng 7 ngày đầu phát bệnh, tuy nhiên nếu trẻ vượt qua được gia đoạn này thì tỷ lệ khỏi bệnh là rất cao.

- Ở những trẻ nhỏ hơn do vì quá nhỏ mà các dấu hiệu thường không được rõ ràng, nhưng khi trẻ có những dấu hiệu dưới đây thì mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ: nôn ói nhiều, thóp bị phồng, khóc không thể dỗ nín hay khóc tăng khi trẻ được bồng lên hoặc thay đổi tư thế, gồng cứng người.

Sốt cao đột ngột, lơ mơ, buồn nôn, nôn là những dấu hiệu điển hình của bệnh biêm não Nhật Bản.

4. Bệnh viêm não Nhật Bản và những di chứng nguy hiểm

Bệnh viêm não Nhật Bản là bệnh gây tử vong cao là cũng là một trong những bệnh để lại di chứng nặng nề lên đến ½ số trẻ mắc bệnh. Các di chứng điển hình của bệnh đều là nhũng di chứng trên thần kinh như là suy giảm khả năng học tập, mất trí nhớ, mất khả năng kiểm soát vận động, động kinh, thay đổi nhân cách…

5. Điều trị bệnh viêm não Nhật Bản

Bệnh viêm não Nhật Bản vô cùng nguy hiểm nên ngay sau khi phát hiện trẻ có những dấu hiệu nghi ngờ, nhất là vào mùa hè, thì mẹ nên nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện để được chuẩn đoán và chăm sóc đặc biệt.

Hiện nay vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu để tiêu diệt virus gây bệnh mà trẻ chủ yếu được điều trị hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng, kịp thời ngăn cản các đợt nguy kịch, nâng cao thể trạng và sức khỏe cho trẻ.

Trẻ nhỏ được điều trị tích cực bệnh viêm não Nhật Bản tại bệnh viên.

6. Biện pháp phòng tránh bệnh viêm não Nhật Bản

Biện pháp đặc hiệu nhất để phòng ngữa viêm não Nhật Bản là mẹ nên cho trẻ đi tiêm phòng viêm não Nhật Bản. Biện pháp này được áp dụng cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên. Tuy nhiên, vắc xin phòng bệnh này được chia thành nhiều liều và nhiều lần tiêm, nếu tiêm 1 liều thì không đủ hiệu lực bảo vệ, nếu tiêm 2 liều thì hiệu lực bảo vệ đạt 80%, nếu tiêm 3 liều thì hiệu lực bảo vệ có thể lên đến 90-95% trong 3 năm. Vì vậy, các mẹ cần chú ý cho con mình tiêm đủ số liều nhé:

- Đối với trẻ dưới 5 tuổi:

+ Mũi 1: khi trẻ vừa đủ 1 tuổi

+ Mũi 2: 7 ngày sau mũi 1

+ Mũi 3: 1 năm sau mũi 2

Sau đó cứ tiêm nhắc lại mỗi 3-4 năm 1 lần cho đến khi trẻ đủ 15 tuổi

- Đối với trẻ trên 5 tuổi: nếu chưa từng được tiêm thì cũng nên tiêm theo liệu trình 3 liều cơ bản, tuy nhiên liều mỗi lần sẽ tăng gấp đôi so với trẻ dưới 5 tuổi.

Tiêm phòng viêm não Nhật Bản đủ liều để có hiệu lực bảo vệ cao nhất cho bé.

Ngoài tiêm phòng, một chế độ dinh dưỡng đầy đủ để năng cao sức khỏe và sức đề kháng cho trẻ là vô cùng cần thiết mẹ nhé.

Bên cạnh đó, mẹ nên cho trẻ nằm trong màn để chống muỗi đốt, vệ sinh cá nhân, vệ sinh ăn uống để tránh lây nhiễm mầm bệnh qua đường tiêu hóa, vệ sinh môi trường sống, diệt bọ gậy, diệt muỗi để loài muỗi truyền bệnh không có không gian sinh trưởng, phát triển và lây bệnh cho trẻ, nên cách biệt khu nuôi gia súc khỏi không gian nhà ở.

Bệnh viêm não Nhật Bản nếu không được phát hiện sớm và điều trị tích cực kịp thời sẽ vô cùng nguy hiểm đến tính mạng của trẻ. Để con luôn khỏe mạnh thì sự nỗ lực không ngừng học hỏi từ người mẹ là vô cùng to lớn. Hy vọng bài viết của chúng tôi đã mang lại cái nhìn tương đối đầy đủ về bệnh viêm não Nhật Bản cho các mẹ. Chúc các con luôn luôn khỏe mạnh!