Lầm tưởng nguy hại về nằm than sau sinh, mẹ đã biết chưa?

1. Quan niệm nằm than sau sinh từ đâu mà có?

       Nằm than sau sinh là tập quán đã xuất hiện ở nước ta từ những ngày xưa, trong đó, người ta sẽ đặt một bếp than hồng dưới giường của bé và mẹ sau khi vừa mới sinh. Bây  giờ, nếu ta đem câu hỏi “Có nên nằm than sau sinh không?” đi hỏi các bà, các cụ, thì chắc chắn câu trả lời là “Có”! Thật vậy, quan niệm về nằm than sau sinh, từ lâu, đã trở thành một phong tục gắn chặt với việc chăm sóc sản phụ  ở nước ta.

Quan niệm nằm than sau sinh đã có từ lâu.

       Thực ra, các cụ cũng có cái lí riêng của mình. Sau khi sinh nở, mẹ thường bị mất một lượng khá nhiều máu. Do vậy, cơ thể của mẹ sẽ yếu và lạnh hơn so với bình thường. Mặt khác, khi mang thai, tim, mạch máu, cơ, phổi... của mẹ phải tăng cường hoạt động để nuôi thai nhi. Sau sinh, các trạng thái này bị "cắt" đột ngột làm cơ thể của người mẹ có sự dao động và làm hạ thân nhiệt. Do đó, theo các cụ, mẹ sau sinh phải nằm than để cơ thể ấm lại, máu huyết lưu thông, tuần hoàn máu tốt hơn. Cũng có quan niệm cho rằng, nằm than sẽ giúp sản phụ và trẻ cứng cáp nhanh hơn. Lâu dài về sau, sản phụ không bị đau nhức cơ thể, không bị lạnh run...

         Việc giữ ấm cho mẹ và bé sau sinh rõ ràng là đúng. Thế nhưng, liệu dùng sức nóng trực tiếp từ ngọn lửa than để giữ ấm có đúng hay không? Nằm than sau sinh có thật sự hữu ích, thật sự cần thiết như các cụ ta vẫn bảo?

2. Nằm than sau sinh tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe của cả mẹ và bé.

       Trên thực tế, tất cả các chuyên gia y tế đều thống nhất một quan điểm rằng: Nằm than sau sinh là một quan niệm sai lầm, lợi ít hại nhiều, đặc biệt nguy hại cho sức khỏe mẹ và bé sau sinh. Thậm chí, nếu nằm than sau sinh một thời gian đủ dài, nguy cơ tử vong cho cả hai mẹ con là rất cao.

        Nguy cơ đầu tiên và cũng là nguy cơ dễ thấy nhất của việc nằm than sau sinh bắt nguồn từ chính khí CO2 sinh ra trong quá trình đốt than. Mẹ và bé sau sinh thường ở trong phòng kín gió, vì vậy, CO2 sinh ra từ bếp than bị tích tụ lại trong phòng, khi đạt đến một nồng độ nhất định sẽ gây ngộ độc. Những biểu hiện đầu tiên của mẹ khi ngộ độc CO2 là buồn nôn, chóng mặt, mất cảm giác, thậm chí rơi vào hôn mê. Nếu không được phát hiện kịp thời có thể gây suy hô hấp và hôn mê sâu, thậm chí dẫn tới tử vong.

CO2 gây độc cho đường hô hấp của cả mẹ và bé.

        Khí CO2 thậm chí còn nguy hại hơn đối với trẻ nhỏ. Bé sau sinh có đường hô hấp rất nhạy cảm, CO2 dù với nồng độ thấp cũng dễ khiến cho bé ngạt thở thậm chí có thể gây tử vong. Nhẹ nhất cũng gây những ảnh hưởng xấu đến đường hô hấp, gây viêm phổi cho bé. Đặc biệt, đối với những bé sinh mổ, nằm than sẽ khiến chất đờm nhớt bên trong vốn chưa được tống ra trong quá trình chuyển dạ bị khô cứng lại, bé sẽ dễ bị bệnh đường hô hấp tái đi tái lại nhiều lần.

        Đồng thời, da của em bé còn rất non nớt,  tro than từ bếp bám vào người bé cộng với mồ hôi do nhiệt độ bếp than quá lớn làm cho bé bị rôm sảy, nặng thì nhiễm trùng da. Kết hợp với tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp nói trên sẽ gây lở loét và sốt cao. Nếu không phát hiện và điều trị sớm có thể dẫn đến nhiễm trùng máu hoặc tử vong do suy hô hấp nặng.

         Ngoài các hiện tượng nhiễm trùng da, nhiễm trùng máu, suy hô hấp, một nguy cơ lớn khác của việc nằm than chính là than bén lửa lên chăn, chiếu trong phòng. Những vật dụng vốn đã rất dễ bắt lửa, nếu bùng lên cháy thì chắc chắn sẽ gây bỏng, thậm chí là bỏng nặng cho cả mẹ và bé.

Nguy cơ cháy tiềm tàng trong những bếp than thô sơ.

        Một vấn đề khác cũng ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của hai mẹ con là nhiệt độ của bếp than. Nhiệt độ này không phải lúc nào cũng giống nhau, có lúc nóng hừng hực, có lúc tắt ngấm. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột làm cơ thể yếu và mệt mỏi hơn, suy cho cùng, vẫn là một tác động xấu cho cả mẹ và bé.

3. Làm sao để giữ ấm cho cả mẹ và bé một cách khoa học?

      Suy tới cùng, mục đích của nằm than sau sinh cũng là để sưởi ấm cho hai mẹ con. Bởi vậy, thay vì nằm than, mẹ có thể dùng những biện pháp khoa học khác để duy trì sự ấm áp cho cả mẹ và bé.

      Đơn giản nhất là mẹ và bé nên nằm trong phòng thoáng, nhưng tránh gió lùa trực tiếp. Đồng thời, cả hai mẹ con nên được giữa ấm ở những vùng quan trọng như cổ, hai tay, đôi bàn chân,… bằng khăn, găng tay hoặc tất. Mẹ cũng nên ngâm chân trong nước ấm, để thúc đẩy tuần hoàn máu, nhờ đó tránh được hiện tượng lạnh cóng tay chân. Tuy vậy, việc khiêng tắm gội sau sinh vì sợ nhiễm lạnh lại là không cần thiết. Chỉ cần mẹ tắm bằng nước ấm và lắm không quá lâu thì vẫn sẽ đảm bảo được sức khỏe.

Ngâm chân bằng nước ấm giúp mẹ tránh tránh được hiện tượng rét run, lạnh cóng người.

     Ngoài ra, chế độ ăn uống cũng rất quan trọng. Mẹ sau sinh nên tránh thức ăn quá chua, quá mặn hay có tính hàn (lạnh) như ốc, cải chua... có thể gây tiêu chảy. Một số món ăn bồi bổ cho phụ nữ sau sinh, đồng thời giúp giữ ấm cơ thể mà lại nhiều sữa cho con bú mà mẹ nên tham khảo là: chân giò hầm đu đủ, thịt bò, đường đỏ, trứng gà, sữa bò, vừng đen,…

     Mẹ cũng có thể thử một số sản phẩm từ tự nhiên, giúp làm ấm cơ thể. Thoa rượu gừng, rượu nghệ,… giúp kích thích các huyệt dưới da hoạt động, vừa có tác dụng giữ ấm lại vừa giúp mẹ làm đẹp da, giảm mỡ bụng hiệu quả.

     Dẫu biết rằng, việc thay đổi một quan niệm, một thói quen đã có từ lâu đời là rất khó. Nhưng mong rằng, thông qua những kiến thức mà bài viết mang lại, mẹ sẽ có đủ tình, đủ lí để thuyết phục các bà, các cụ từ bỏ việc nằm than sau sinh, từ đó, bảo vệ được sức khỏe của cả hai mẹ con.